ઔદ્યોગિક ઝેર અને રોડની ધૂળનું મિશ્રણ: અંકલેશ્વર-પાનોલી સહિતના વિસ્તારોમાં સમોસા, ભજીયા અને કચોરી ‘મોતનો સામાન’!

અંકલેશ્વર : ગુજરાતના ઔદ્યોગિક કેન્દ્રો ગણાતા અંકલેશ્વર, પાનોલી, અને મીરા નગર જેવા ભરચક વિસ્તારોના નાગરિકો માટે પેટ ભરવાનો લોકપ્રિય અને સસ્તો ઉપાય એટલે સમોસા, ભજીયા અને કચોરી. પરંતુ, હવે આ નાસ્તા સ્વાસ્થ્ય માટે ‘ઝેર’ સમાન સાબિત થઈ રહ્યા છે. ઔદ્યોગિક પ્રદૂષણની સાથે, રોડની આજુબાજુમાં ઉભી રહેલી લારીઓ અને સતત ઊડતી રોડની ધૂળ આ ખોરાકની ગુણવત્તાને ભયજનક સ્તરે નીચે લઈ ગઈ છે.

ભયંકર પ્રદૂષણ અને રોડ સાઇડનું જોખમ

આ વિસ્તારોમાં વેચાતા નાસ્તાની તૈયારી અને વેચાણ મોટાભાગે ખુલ્લા વાતાવરણમાં થાય છે, જ્યાં પ્રદૂષણના ત્રણ સ્ત્રોત સીધી રીતે ખોરાકને દૂષિત કરે છે:

1. ઔદ્યોગિક ઝેર: આસપાસના કારખાનાઓમાંથી નીકળતા રસાયણયુક્ત ધૂમાડા અને ઝેરી વાયુઓ સીધા તેલ અને તૈયાર ખોરાકમાં ભળી જાય છે.

2. હાઇ-ટ્રાફિક ધૂળ: મોટાભાગની લારીઓ મુખ્ય રસ્તાઓ પર કે તેની બરાબર બાજુમાં જ સ્થાયી હોય છે. વાહનોની સતત અવરજવરથી ઊડતી રોડની ધૂળ (Dirt and Dust) આ નાસ્તા પર એક સ્તર બનાવી દે છે. આ ધૂળમાં ટાયર રબરના કણો, બ્રેક ડસ્ટ અને અન્ય હાનિકારક ધાતુઓ હોય છે જે કેન્સરકારક તત્વોનો સીધો સ્રોત છે.

3. ગંદુ તેલ અને પાણી: પુનરાવર્તિત ઉપયોગમાં લેવાતું (Repeat Use) કાળું પડી ગયેલું તેલ અને અસ્વચ્છ પાણીનો ઉપયોગ (ખાસ કરીને લોટ બાંધવા માટે) ખોરાકને દૂષિત બનાવવામાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે.
આ પરિસ્થિતિમાં, સમોસા-ભજીયા માત્ર પ્રદૂષિત જ નહીં, પણ ગંદકી અને રોડની ધૂળના મિશ્રણથી બનેલા એક અસ્વચ્છ ઉત્પાદન બની જાય છે.

ડૉક્ટર્સની આકરી ચેતવણી:

રોગચાળાનું જોખમ
આ પ્રદૂષિત અને અસ્વચ્છ વાતાવરણમાં તૈયાર થયેલા નાસ્તાનું નિયમિત સેવન કરનારા લોકોમાં પેટ સંબંધિત બીમારીઓ, ખાસ કરીને ગેસ્ટ્રોએન્ટેરિટિસ, ટાઇફોઇડ અને ફૂડ પોઈઝનિંગનું પ્રમાણ ચિંતાજનક રીતે વધ્યું છે.
એક સ્થાનિક આરોગ્ય નિષ્ણાતના મતે, “જ્યારે ગરમ તેલમાં રોડની ધૂળના સૂક્ષ્મ કણો પડે છે, ત્યારે તે ખોરાકને અત્યંત ઝેરી બનાવે છે. અમે તાજેતરમાં બાળકો અને યુવાનોમાં પેટના ચેપના કેસોમાં વધારો જોયો છે. આ ખોરાક માત્ર પેટ જ નહીં, પણ શ્વસનતંત્ર અને લાંબા ગાળે કિડનીને પણ નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. રસ્તા પરની લારીઓ ખરેખર સ્વાસ્થ્ય માટે ‘મોતનો સામાન’ વેચી રહી છે.”

તંત્રની ઉદાસીનતા અને લોકોનો રોષ

સ્થાનિક નાગરિકોએ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન અને ફૂડ એન્ડ ડ્રગ કંટ્રોલ ઓથોરિટી (FDCA)ની કામગીરી સામે આક્રોશ વ્યક્ત કર્યો છે. લોકોનું કહેવું છે કે પ્રદૂષણ અને રોડની ધૂળના જોખમથી સૌ માહિતગાર હોવા છતાં, અધિકારીઓ આંખ આડા કાન કરી રહ્યા છે.

સ્થાનિક વિસ્તારના એક જાગૃત રહેવાસીએ પોતાનો અભિપ્રાય વ્યક્ત કરતા જણાવ્યું, “આ લારીઓ રોડની બરાબર બાજુમાં જ ઉભી રહે છે, જેનાથી ટ્રાફિકની સમસ્યા પણ થાય છે અને આરોગ્યનું જોખમ પણ વધે છે. શું તંત્ર માત્ર દંડ કરીને છૂટી જવા માંગે છે? નાગરિકોના જીવ સાથેનો આ ખેલ તાત્કાલિક બંધ થવો જોઈએ.”
તાત્કાલિક ધોરણે માંગવામાં આવેલી કાર્યવાહી
પ્રજાના સ્વાસ્થ્યને ગંભીર અસર કરતા આ મામલે તાત્કાલિક અને કડક પગલાં ભરવા જરૂરી છે:

1. લારીઓનું સ્થળાંતર: હાઇ-ટ્રાફિક અને પ્રદૂષિત રસ્તાઓ પર ઉભી રહેલી તમામ લારીઓને તાત્કાલિક અસરથી સુરક્ષિત અને સ્વચ્છ ફૂડ ઝોનમાં સ્થળાંતરિત કરવી જોઈએ.

2. સખત દંડ અને સીલિંગ: FDCA દ્વારા આ વિસ્તારોમાં સઘન ચેકિંગ કરીને, ધૂળ અને પ્રદૂષણયુક્ત સ્થળે ખોરાક બનાવતા એકમોને સીલ કરવા જોઈએ.

3. સુરક્ષા માપદંડ: તમામ સ્ટ્રીટ ફૂડ વેચનાર માટે ફૂડ કવર, સ્વચ્છ પાણી અને સ્વચ્છતાના નિયમોનું સખત પાલન કરાવવું જોઈએ.

જો તંત્ર તાત્કાલિક કોઈ પગલાં લેવામાં નહીં આવે, તો આ ‘રોડ સાઇડના ઝેર’ના કારણે પ્રદૂષિત વિસ્તારોમાં રોગચાળો ફાટી નીકળવાની પૂરી સંભાવના છે.